Podstaknuti nizom, u prethodnim danima, tekstova objavljenih u medijima, povodom, navodno, masovne zloupotrebe prilikom zapošljavanja kroz Javne radove i druge programe obuka, mi iz Organizacije slijepih za Bijelo Polje i Mojkovac i Opštinskog udruženja multiple skleroze Bijelo Polje, obraćamo se, ovim reagovanjem radi pojašnjenja i nedoumica, koje ovakvi tekstovi, mogu stvoriti pogrešnu sliku, o radu naša dva udruženja, koja su okupljena u koaliciji “Savez” na opštinskom nivou.
Doduše, ni bjelopoljska organizacija slijepih, niti Opštinsko udruženje multiple skleroze, se u ovim tekstovima i ne pronalaze. Odgovor je, djelimično u samom početku našeg saopštenja.
A naravno, mi sa ovim saopštenjem, ne želimo niti da demantujemo sve te navode u objavljenim tekstovima, jer nemamo šta ni demantovati, niti nekoga da branimo, a i da hoćemo to da činimo, apsolutno nemamo nikakvih ni dokaza, koji bi bili tačni i relavantni, osim, one čuvene “rekla-kazala”, a na tu kartu igrati, bilo bi, u najmanju ruku, neozbiljno, neodgovorno, na kraju i besmisleno.
Opet, zašto se javljamo, ako ne spadamo u onaj procenat od 90% nevladinih organizacija, ili po “zaštićenoj” korisnici,…”najčešće niko ne dobija punu platu nego se pravi dogovor sa poslodavcem”…, koje, kako se navodi u pomenutim tekstovima, zloupotrebljavaju sredstva koja se koriste kroz programe za nezaposlena lica na sjeveru Crne Gore. Naša primjedba, je u tome, što se imenom i prezimenom, nevladine organizacije, koje, kako se navodi u pomenutim tekstovima, zloupotrebljavaju, sredstva dobijena za namjenu zapošljavanja, ne prikažu i javno objave.
Iz prostog razloga, javljamo se, što su naša dva udruženja, kao i ostale organizacije iz koalicije “Savez”, dakle koja okupljaju osobe s invaliditetom, svrstane u jednom vremenskom periodu, nažalost, po nama, a to se i u praksi pokazalo, vrlo pogrešnim, u kontigent nevladinih organizacija, te stoga, osjećamo se, bar u smislu nelagodnosti, jer oba naša udruženja pripadaju NVO sektoru. A danas biti i nazivati se nevladinom organizacijom, je vrlo neugodan osjećaj, umjesto da one, služe svrsi njihovog formiranja, u smislu legitimnih predstavnika građana i njihovih interesa, predstavljajući važan činilac u ukupnom društveno-ekonomskom razvoju Crne Gore. Nažalost, nekako je u narodu uvrženo mišljenje, da čim se spomene naziv nevladina organizacija, istovremeno se nadovezuje generalna asocijacija, kako se u njima “okreće” ogromni novac, kako ljudi, u okviru njih, na vrlo lak način dolaze do, nekada i za naše prilike visokih zarada, itd, itd…
No, da ne bi smo rasplinjavali i dodatno širili svu ovu priču, mi ćemo se osvrnuti samo na Program “Direktno otvaranje radnih mjesta-javni rad”, kroz kojeg se zapošljavaju nezaposlena lica sa evidencije Zavoda za zapošljavanje, kao personalni asistenti, članovima naših organizacija i udruženja, kao korisnicima ovih usluga. Usput, Organizacija slijepih za Bijelo Polje i Mojkovac, niti jednom, do današnjeg dana, nije aplcirala za grant šeme kod Zavoda za zapošljavanje Crne Gore (osim u nekoliko projekata uzela je učešće kao partnerska organizacija), a Opštinsko udruženje multiple skleroze, zadnji put je finansijski podržano od strane ZZZCG, u okviru grant šema, još, već sada davne 2019. godine.
No, prije svega, želimo da naglasimo značaj i ulogu servisne podrške, personalni asistenti za naše članove, kojima je neophodna ova vrsta usluga.
Lica sa invaliditetom su danas još uvijek prilično nesamostalna u velikom broju oblasti i aktivnosti. Tome je uzrok, pored ostalog i prezaštićen odnos njihovih srodnika i prijatelja, koji smatraju da će im najlakše pomoći ako pojedine životne aktivnosti preuzmu na sebe.
Lica s invaliditetom, uz personalnu asistenciju (iako je, doduše kratak period trajanja ovog servisa podrške, u poslednjoj godini, 3 mjeseca, u prethodnim četiri, ne i više, osim u
2016-oj godini, kada je produžavan rok realizacije tadašnjeg programa javnog rada u dva navrata), ipak, bar jedan broj članova, dobijaju mogućnost za kvalitetniji, ispunjeniji i produktivniji život, što ih čine manje zavisnim od pomoći članova njihovih porodica.
Potom, njegovanje i održavanje optimizma, motivacije koja je potrebna za uključivanje u socijalnu i radnu sredinu lica sa faktorima otežane zapošljivosti.
Personalna asistencija ima benefit, kako za korisnike i za njihove porodice, tako i za lokalnu zajednicu. Prije svega u lokalnoj zajednici zapošljavaju se nezaposlena lica, koja rade kao personalni asistenti. Stvara se mogućnost i licu sa invaliditetom, da ostvaruje svoja osnovna ljudska prava, da se aktivno uključi u život zajednice, da se uključi u sve socijalne aktivnosti iz kojih je ona isključena zbog nedostatka, upravo, ovakvog vida pomoći, odnosno podrške.
Zbog svega navedenog, mi iz naših organizacija i udruženja, s početka godine, s nestrpljenjem očekujemo objavljivanje konkursa za realizaciju Programa “Direktno otvaranje radnih mjesta-javni rad”, kako bi smo, aplicirali sa što kvalitetnijim projektom i dobili, što je moguće veći broj personalnih asistenata za naše članove, odnosno korisnike ovih usluga. Iako, se dobro zna, da nijedan koordinator i njegovi saradnici ovakvih projekata ne dobijaju niti jednog centa za svoj rad i trud, već isključivo rade na volonterskoj osnovi. Takođe, naša udruženja i organizacije participiraju iz sopstvenih sredstava neke od stavki planiranog budžeta, kao npr. za kancelarijski materijal, za usluge polise osiguranja za sve učesnike javnog rada, zatim, i za naknade za obračun neto zarada personalnih asistenata, kao i pripadajućih poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, i još drugih, nepredviđenih obaveza. Toliko o tome, kako se i na koji način finansiraju sve obaveze u realizaciji jednog, ovakvog programa javnog rada.
Ovim putem, takođe želimo da pojasnimo, ne onima koji to već znaju, i sami proces i raspored radnji, prilikom realizacije Programa javnih radova.
Po dobijanju finansijske podrške od strane Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, organi upravljanja naših udruženja, a nakon provjere od strane Biroa rada u ovom slučaju u Bijelom Polju, da lica predložena za zapošljavanje odgovaraju strukturi ciljne grupe iz zahtjeva izvođača radova, donose odluku o prijemu onoliko personalnih asistenata, koliko je odobreno i na određeni broj mjeseci trajanja ovog programa.
Kako se odabiraju i predlažu personalni asistenti? Poznata je i činjenica da je nepisano pravilo da sami korisnici biraju svoje asistente, naravno ako prethodno ispunjavaju sve uslove i kriterijume za njihovo zapošljenje, koje Zavod za zapošljavanje Crne Gore, utvrdi.
Naša udruženja sa Zavodom za zapošljavanje Crne Gore, nakon opisane porocedure, potpisuju ugovore o realizaciji programa javnog rada u kome su precizirani pored ostalog i same obaveze Zavoda i obaveze izvođača radova. A onda, izvođači radova, potpisuju ugovore o radu sa samim personalnim asistentima, takođe sa utvrđenim obavezama i izvođača radova i zapošljenog personalnog asistenta.
Na zajedničkim sastancima i korisnice i korisnici i izabrane učesnice i učesnici javnog rada upoznaju se sa pravima i obavezama svih učesnika u javnom radu. Takođe, utvrdi se i metod rada u skladu sa Priručnikom o načinu realizacije programa javnog rada, koje nam prethodno sa svim potrebnim materijalom, dostavi Zavod za zapošljavanje Crne Gore, odnosno Biro rada.
Svi izabrani učesnici javnog rada, personalni asistenti u ostavljenom roku, prijavljuju se Upravi prihoda-PJ Bijelo Polje na obavezno socijalno osiguranje.
Takođe kod osiguravajućih društava, kroz polisu osiguranja, svih zaposlenih personalnih asistenata, obezbjeđuje se sprovođenje zaštite učesnika/ca u skladu sa mjerama i normativima zaštite na radu propisanim Zakonom o zaštiti i zdravlju na radu.
Naravno, sva nabrojana dokumenata, u ostavljenom roku dostavljaju se Birou rada na dalji postupak.
Komunikacija između ugovornih strana, tokom realizacije ugovora, vrši se, lično, ili direktno preko pisarnice Biroa rada, dostavljanjem svih potrebnih dokumenata.
Tokom realizacije programa Zavodu se dostavljaju mjesečni izvještaji o napretku, a naposletku i završni izvještaj o realizaciji programa, koji predstavlja sumarnu ocjenu preduzetih aktivnosti i postignutih rezultata.
Bez svih ovih dokumenata, bez mjesečnog izvještaja o napretku, a onda i Završnog izvještaja o realizaciji programa, i finansijskih mjesečnih izvješataja, od strane Zavoda za zapošljavanje Crne Gore nije se mogla ostvariti ni redovna bruto uplata za upošljene personalne asistente.
Po ispunjenju svih obaveza izvođača radova, i po uplati Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, na žiro račune zapošljenih personalnih asistenata, u što kraćem roku, uplaćuju su neto zarade (u ovom slučaju 450 eura) kao i to da se vrši uplata pripadajućih poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje. U objavljenim tekstovima, pominje se “procedura dogovora” između poslodavca i izvođača radova “ja tebi uplatim 450 eura, a ti meni od tih 450 eura, vraćaš 350, tebi ostaje 100 eura”… i ovce na broju i vuci siti. Nama, u udruženjima, je to nepojmljivo, a da ne pričamo, da je, ne samo nezakonito, nego i nečasno i nepošteno! Što bi se, opet u našem narodu reklo, i sramota i grehota!
Monitoring realizacije naših programa javnog rada, je posebna priča u cijelom ovom procesu:
-Naime, predstavnici Biroa rada, konkretno u Bijelom Polju, kontinuirano prate proces realizacije programa, kako administrativno, uvidom u programsku dokumentaciju, odobravanjem izvještaja o napretku, završnog izvještaja i zahtjeva za plaćanje, tako i dva puta u toku, konkretno u poslednjoj godini, tri odobrena mjeseca, izlaskom na teren, neposrednim uvidom u način sprovođenja programa.
Takođe, dodatno uz mjesečne izvještaje o napretku, finansijske izvještaje i uz Završni izvještaj o realizaciji programa, dostavljaju su i dokazi o vođenju dnevne evidencije o sprovedenim aktivnostima javnog rada, kao i evidencije o prisustvu učesnika javnog rada.
I na kraju saradnja sa svim, tako reći zaposlenima u Birou rada Bijelo Polje, počev od Pisarnice, preko samostalnih savjetnica za mjere aktivne politike zapošljavanja, pa sve do rukovodilaca u ovom slučaju, aktuelne načelnice bjelopoljske područne jedinice Zavoda, je oduvijek na visokom nivou, pogotovo, što je opšte poznato da su svi oni, izuzetno senzibilisani prema ovoj vrsti populacije, i uvijek bez izuzetka bili nam na usluzi, u otklanjanju dilema i pojašnjenja onih aktivnosti, koje mi, kao izvođači radova u skladu sa potpisanim ugovorima i donijetim priručnicima, smo dužni da obavimo. Bivalo je nekada, s naše strane i više pitanja a od strane svih zaposlenih, konkretno u Birou rada Bijelo Polje, sa ogromnim strpljenjem i posebnim poštovanjem, dobijali bi odgovore i pojašnjenja na njih. Na čemu smo im veoma zahvalni!
U takvoj jednoj, prije svega profesionalnoj atmosferi, koju nameću zaposleni u Birou rada Bijelo Polje, a mi iz naših udruženja, to prihvatili i prihvatamo, je, jednostavno milina raditi, bez obzira, kako smo prethodno pojasnili, da niko od nas, po pitanju honorara za koordinaciju Programa javnog rada-Personalni asistenti, ne dobija nikakvu naknadu za taj rad. Ali, zato imamo satisfakciju u samom zadovoljstvu naših korisnika, koji radeći sa angažovanim personalnim asistentima, osjete da su korisni članovi društva, kao što i jesu i bez ovog servisa podrške.
Svi naši projekti vezani za servis personalne asistencije za lica s invaliditetom, koji su sufinansirani od strane Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, u toku realizacije istih sadržavali su i aktivnosti promocije u cilju transparentnosti u radu, ali i animiranju šire društvene javnosti, radi podizanja društvene svijesti o licima s invaliditetom na viši nivo.
Tako da su, aktivnosti oko realizacije programa javnog rada, posebno zapošljavanje personalnih asistenata za naše članove, korisnike ovih usluga, objavljivane u elektronskim i štampanim medijima, pa onda na našim veb sajtovima, Fb nalozima naših udruženja i na mnogim portalima i društvenim mrežama.
Za sve ostale primjedbe i navode na početku u pomenutim objavljenim tesktovima, svakako da Zavod za zapošljavanje Crne Gore, a u okviru njega i područne jedinice ove ustanove, imaju svoje zakonske mehanizme i pravilnike, da proprate realizaciju ovih i sličnih programa javnog rada. I da, ako postoje nepravilnosti i zloupotrebe sredstava namijenjenih za aktivno zapošljavanja lica sa evidencije nezaposlenih, takođe postoje, pretpostavljamo i mehanizmi u samom Zavodu za zapošljavanje Crne Gore, njihovih područnih jedinica, a tu su, svakako i državni organi, koji po prirodi posla, s njihovim mehanizmima, mogu ili trebalo bi da spriječe, a naposljetku i primijene određene kaznene odredbe.
ORGANIZACIJA SLIJEPIH ZA BIJELO POLJE I MOJKOVAC
Vuko Potpara, predsjednik, s.r
OŠTINSKO UDRUŽENJE MULTIPLE SKLEROZE BIJELO POLJE
Lidija Guberinić, predsjednica, s.r
